Klasik ve Pop Müzik Arasındaki Köprü; George Gershwin ve Leonard Bernstein

Batı Yakası Hikayesi Müzikali, 1957

Klasik müzik 

dünyasının caz ve pop tarzlarını 

kucaklamasından sorumlu olan iki bestecinin her 

ikisi de New York Brodway sahnesinin 

kahramanlarıydı.  

George Gershwin, 

komedi, caz, pop şarkıları 

besteleyerek ve satarak bir şarkı yazarı 

olarak işe başladı. 1924'te kardeşi Ira ile bir ekip kurarak 

Lady Be Good! parçasını bestelediler ve devamında yaptıkları bir çok 

eserle en üretken beste ekiplerinden biri oldular. Strike Up The Band ve Porgy 

anda Bess gibi ünlü operalarla birlikte Rhapsody in Blue ve 

F Piano Konçertosu gibi caz ağırlıklı ve renkli piano 

turları da dahil bir çok şöhret kazanmış 

orkestra parçası da yazdı.

George Gershwin, 1898-1937

Leonard Bernstein, 

çocukluk ve gençlik yıllarında 

saygın bir müzik eğitimi almıştır. Çeşitli orkestralar 

için çalıştıktan sonra 11 yıl boyunca New York Filarmoni 

Orkestrası şefliği yaptı. İnkar edilemez şekilde çok yönlü olan Bernstein, 

orkestra şefliği sırasında Rıhtımda, Kasaba, Candide gibi pop esintili ünlü film müzikleri 

ve müzikallere imza atmıştır. Bernstein'ın en ünlü parçası, 1950'lerde 

New York'ta kurgulanan, Shakespeare'in Romeo ve Juliet 

eserinin bir uyarlaması olan Batı Yakası Hikayesi 

adlı Brodway müzikalidir. 

Leonard Bernstein, 1918-1990

Çok genç yaşta
ölen George Gershwin'in eserlerini 

 John Coltrane, Frank Sinatra, Billie Holiday, Miles Davis ve 
Herbie Hancock gibi birçok ünlü müzisyen ve vokalist parçalarını seslendirdi. 

 The New York Times 
Leonard Bernstein için Amerikan tarihinin 
fevkalade yetenekli ve en başarılı müzisyenlerinden biriydi 
demiştir. Bernstein 1954 yılından başlayarak ölümüne kadar klasik müzikle 
ilgili sayısız televizyon programına çıkan ve dünya çapında ünlü olmuş ilk orkestra şefidir.

AVRUPA SANATINDA İSLAM ETKİLERİ - KORDOBA CAMİSİ

İslam kültürü 

Avrupa'ya İspanya ve 

Sicilya'nın alınmasıyla girer. Batı 

dünyasının İslam kültürü ile ilk ilişkileri, 

tarihindeki en büyük bunalımlarından birini yaşadığı 

günlerde başlar. Araplar Kuzey Afrika'dan sonra İspanyayı 

ele geçirirler. Emevi yönetiminde Kordoba'da 755 yılından 1000 yılına 

kadar süren bir halifelik kuruldu ve Avrupa'da ilk Müslüman yapısı Kordoba'da yapıldı.

Kordoba'daki
Büyük Cami dünyanın
en eski ve en büyük camilerindendir.
İnşasına 785 yılında başlanan ve 786'da
tamamlanan yapı ilk olarak 75 m eninde 100 m
boyundaydı. Bunu izleyen yüzyıllarda sık sık büyütülmesine
rağmen ilk baştaki karakterini korur. 1236 yılda katedrale çevrilen yapı
bugün 134 m eninde ve 175 m boyunda içinde 1293 sütun bulunan görkemli bir yapıdı
 Avluyu çevreleyen yüksek duvarlar ve kapılar yıldız biçimindeki tipik
 Berberi motifleri ile süslenmiştir. Her yanı kaplayan
arabesk(İslama özgü geometrik bezeme
 türü) motifler göz kamaştıracak
zenginliktedir.

Bu harika eserdeki 
mimari özellik, kendisinden sonraki
 pek çok esere örnek olmuştur. Birbirini kesen 
ve üst üste binen sağlam kemer dokusu nedeniyle Kordoba'daki 
kubbeler içeriden bakıldığında insanı rahatlatıcı bir etki bırakır. İspanyol-Arap
kültürünün kubbe biçimli konstrüksiyonlara karşı olan bu eğilimini
Toledo'daki yeni camilerde görürüz. Bu kubbe yapısı
 daha sonraları Hıristiyan kiliselerinde de
uygulanmıştır.

RAPHAEL

Raphael, 1483-1520

Leonardo da Vinci 

ve Michelangelo ile birlikte 

Raphael, İtalya'daki Yüksek Rönesansın 

en büyük üç sanatçısından biri olarak kabul edilmektedir.

1504'te 

İtalya'nın sanat 

merkezi olan Floransa'ya 

yerleşti. Başlarda Michelangelo ve 

Leonardo da Vinci'nin eserlerine çalışan 

Raphael, tümüyle kendine ait biz tarz bulmak 

üzere her ikisinden belli unsurları alarak birleştirdi.

1508'de Raphael, Papa II. Julius tarafından Papa süit 

odalarının üzerinde çalışmak üzere Roma'ya çağrıldı. Papa'nın 

kütüphanesi olan ilk odada, Raphael dört temel alan 

olarak düşündüğü ilahiyat, felsefe, hukuk ve şiir

üzerine freksler yaptı. Bunların en meşhur

olanı "Atina Okulu"dur. Bu eser 

Platon ve Aristoteles'i 

temsil eder.

Atina Okulu, Scuola di Atene, 1509-1510

"Atina Okulu"da
Platonun parmağı soyut,
ruhani kavramlara olan ilgisini göstermek
üzere yukarı işaret ederken Aristoteles ise somut
cisimlere ve dünyevi işlere yönelik tercihini
göstermek üzere zemini işaret
etmektedir.

Raphael, kısa ama
üretken yaşamının geri kalanında
Roma'da yaşadı. Pek çok ustalık eseri ve
muhteşem resimlerin yanı sıra bir mimar olarak da
ün kazandı. Raphael'in en ünlü eseri "Sistine Madonna" adlı
tablosudur. Bakire Meryem ve çocuğu imgelerinden biri olan resim,
her iki melek figürünün yüzündeki alışılmadık şaşkın ifadelerin nedeni ile
pek çok tartışmaya yol açmıştır. Yapılan araştırmalar, eserin kilisedeki orijinal
yerinin, figürlerin bir çarmıha bakacak şekilde tasarlandığını ortaya çıkartmıştır.

Sistine Madonna, 1513-1514

Raphael'in mimarlık eserlerinden, Chigi Şapeli, Roma

  

MEZOPOTAMYA SANATI - PERSLER

Persepolis, Şiraz, İran

Pers Krallığı, 

MÖ 539 yılında Babil 

İmparatorluğunu yıkan bu krallık 

bağımsız kültürlerin sonuncusudur. Kafkasları 

aşarak gelen Persler bir Hint-Avrupa ulusudur. Krallık 

200 yıl için Batı Asya'nın en büyük gücü olacak kadar büyür. Perslerin 

yayılmasına Yunanistan karşı koyarak Avrupa'ya geçmelerini engellemişlerdir. 

Pers Krallığının kalbi 

Dicle nehrinin doğusunda bulunan 

Elam ülkesidir. Ülkede dinsel mimarlık ve yontu 

bulunmamıştır. Kentlerin etkileyiciliği taştan yapılmış ve görkemli 

bir biçimde süslenmiş kral saraylarının büyüklüğünden gelir. Saraylar, yüksek 

bir alt yapı üstünde kurulmuş ve bu düzlükler dinsel törenler içinde 

kullanılmıştır. Sarayların içinden sütunlu koridorlar 

geçer, büyük ve üstü çok sütunlu bir salon 

olan "apanada" da kralın tahtı 

bulunur. 

Persepolis,"Ölümsüzler Alayı" kabartmaları

Bu döneme 

 ait en ünlü eseri Kral 

Darius'un  sarayının duvarlarında 

bulunan ve "Ölümsüzler Alayı" kabartma frizlerdir. Figürlerdeki 

ölçülü stilizasyon, gerekse bunların sıralanışındaki 

ritm duygusu ilk bu dönemde 

kullanılmıştır.

Pers sanatı 

her zaman bu büyük 

krallığın içindeki çeşitli kültürlerin 

sanatlarının bir birleşimi olmasa bile, yine de onları 

içinde eriten bir pota oluşturur. Palmiye biçimindeki süslemeli 

sütunların yanı sıra Asur sanatının bir devamı olan çökmüş boğa başlıklı 

sütunlara ya da sarayların önünde nöbet tutan insan yüzlü , kanatlı boğalara rastlanır. 

Krallığın zenginliğini gösteren büyük ve görkemli taş ya da tuğla kabartmalar bulunmuştur.

Persepolis'deki Xerxes'in sarayının kapsını bekleyen insan başlı boğalar

Satraplar elinde 

parçalanmış bulunan Pers 

Krallığı MÖ 331 yılında Büyük İskender 

 tarafından yok edildi. Tarihteki bu olayla Mezopotamya 

Sanatı sona erer ve önce Yunan sonra da 

Roma sanatlarının etkisi 

sahneye çıkar.

SİSTİN ŞAPELİ

 Sistin Şapeli, iç mekan görünüşü

Vatikan Sarayı'ndaki
Sistin Şapeli en çok, 1508 ile 1512
yılları arasında Michelangelo'nun resim yaptığı
tavanı ile ünlüdür. Şapelin duvarlarının kaplayan freskler,
Sandro Botticelli, Pietro Perugino, Luca Signorelli ve diğer erken
dönem Rönesans ustaları tarafından yapılmıştır. Resimlerin altındaki alan bir
dönem Raphael tarafından tasarlanan duvar halıları ile kaplıydı.

"Sistin" kelimesi,
tapınağın gerçek sahibi olan
Papa IV.Sixtus'un isminden kaynaklanmaktadır.
Eski Ahit'te anlatılan Süleyman'ın Tapınağı'nın boyutlarına göre,
binanın kendisi 1475 ile 1483 arasında inşa edildi. 1507'de Papa II. Julius,
Michelangelo'ya şapelin duvar ve tavan süslemeleri ile ilgili isteklerini anlattığında sanatçının
bu alanda çok az tecrübesi vardı. Buna rağmen insanoğlunun yaratılışını, düşüşünü
ve kurtuluşunu betimleyen 300'den fazla figürle dolu geniş resimsel
bir plan yaratmayı başardı. Sanatçının şiirleri, iskelenin
tepesinden arkaya doğru yatarak resim
yapmanın zorluğunu
anlatır.

Ademin Yaratılışının Temsili, Michelangelo

Yaratılış'tan dokuz sahne
tavanın merkezine doğru dökülür. İlk
üç resim Yaratılış'a, sonraki üçü Adem ve Havva'nın
hikayesine ve son üçü ise Nuh'un hikayesine adanmıştır. Onların
altında yer alan on altı bacada İsa'nın ataları resmedilmiştir. Michelangelo yeterince
 tecrübe edinene kadar Tanrı'nın temsilini yapmamıştır. Bu nedenle diğer çalışmalarını bitirdikten
sonra kardinaller için ayrılmış kısmın üzerine Tanrı'nın temsil edildiği resmi yapak Papanın siparişini tamamladı.

Sistin Şapeli; (Latince: Sacellum Sixtinum; İtalyanca: Cappella Sistina)

10 SORUDA ÇAĞDAŞ SANAT

Michelangelo Pistoletto, Paçavraların Venüsü(Yerleştirme), 1967

1. Sanat alanında 'çağdaş' kelimesi ne anlama geliyor?

    Türk Dil Kurumu'na göre çağdaş kelimesinin iki ayrı 

    karşılığı var; "Aynı çağda yaşayan, çağcıl, asri, muasır" 

    diğeri "Bulunulan çağın anlayışına, şartlarına uygun olan"

    Sanat alanında ise çağdaş kelimesi, geleneksel ve modern 

    sanata tepki olarak şekillenen bir ifade biçimini içeriyor.

2. Sanat tarihinde çağdaş sanat hangi döneme tarihlendiriliyor?

    İkinci Dünya Savaşı sonrasında Amerika'da ortaya çıkan 

    'Soyut Dışavurumculuk' akımına ve Avrupa'da yaygın olan

     soyut resim anlayışına karşı 1950'li yıllarda iki kıtada da 

     tepki olarak çeşitli hareketler belirdi. Avrupa'da ve Amerika'da 

     'Yeni Gerçekçilik' ve 'Pop Sanat' ile birlikte çağdaş sanat 

     dönemi başladı.

3. Çağdaş sanat hangi akımları, hareketleri içeriyor?

    Çağdaş sanat, Popart, Yeni Gerçekçilik, Minimalizm, 

    Hipergerçekçilik, Kavramsal Sanat, çerçevesi içinde

    Performans Sanatı, Video Sanatı, Fluxus, Yoksul Sanat,

    Vücut Sanatı, Sitüasyonizm, Yerleştirme gibi akımları ve 

    türleri  içeriyor.

George Maciunas, Fluxus Kutusu

4. Çağdaş sanatta izleyicinin rolü ne?

    Geleneksel anlamda sanat anlayışından farklı olarak

    çağdaş sanat, izleyicisine karşı beklenti içinde olur. 

    Sanatın anlamlandırılmasında hatta yeri geldiğinde 

    üretim sürecinde izleyicinin katılımı oldukça önemlidir.

5. Çağdaş sanatta hangi ifade biçimleri var?

    Eski sanat anlayışından farklı olarak çağdaş sanatta 

    herhangi bir tür veya malzeme sınırlaması yoktur. Kolaj,

    yerleştirme video kaydı gibi tekniklerin kullanıldığı 

    çağdaş sanatta, her türlü malzeme, sanat üretiminde

    kullanılıyor.

6. Çağdaş sanatta neden eserden ziyade iş kelimesi kullanılıyor?

    Eser, anlam bakımından kalıcılık içeren bir kelimedir.

    Oysa çağdaş sanatta üretilen sanatın kalıcı olma kaygısı

    her zaman geçerli değildir. Örneğin Yerleştirme, Performans

    Sanatı veya Süreç Sanatı çerçevesinde üretilen sanat, 

    ilelebet kalıcılık taşımıyor. İş kelimesi Minimalizm akımı 

    çerçevesinde üretilen sanat ile kullanıma girdi.

7. Yerleştirme ne demek?

    Türkçe'de enstalasyon olarak da geçer. Kapalı veya 

    açık hava mekanda, o mekanın özelliklerinden de 

    beslenerek her türlü malzemenin kullanılabildiği üç

    boyutlu düzenlemedir.

Ana Mendieta, Siluet Serisi, 1973-1980

Ruhani ve fiziksel olarak doğa ile olan ilişkisini konu

edindiği bu işinde sanatçı kumun, çamurun, taşın vs. içinde 

kendi vücudunun izlerini bıraktı ve bunları fotoğrafladı.
Performans ve Fotoğraf''ın birlikte kullanıldığı işlerin
önemli bir örneği.

8. Fotoğrafın çağdaş sanattaki yeri nedir?

    Fotoğraf, çağdaş sanat içinde başlı başına bir ifade

    biçimi olmakla birlikte, kalıcı olma kaygısı gütmeyen

    Performans Sanatı, Yerleştirme ve Süreç Sanatı gibi 

    türlerin belgelendirilmesinde çok önemli görev üstlenmektedir.

9. Küratörün görevi nedir?

    Bir serginin çerçevesini belirler. Sanatçıları ve 

    işlerini seçer, serginin mekan kuruluşunda belirleyici

    olur ve serginin çerçevesi bağlamında kavramsal

    açıklamalar yapar, metinler üretir.

10. Bienalin anlamı nedir?

     Kelime olarak 'iki yılda bir' anlamına geliyor. Yani

     Bienaller iki yılda bir gerçekleşen ve iki üç ay gibi 

     uzun süren sergilerdir. 1980'li yılların sonlarından 

     itibaren çağdaş sanat alanının en etkili organizasyonları

     oldular. Bunun haricinde Sanat Fuar'ları her yıl 4-5 günlük

     gibi kısa süreli sergilerde mevcuttur.

"Anne Ben Barbar mıyım?" başlıklı 13. İstanbul Bienali
kapsamında yapılan Yerleştirme ve Video Sanatı ile
yapılan işler. 

     

    

SON AKŞAM YEMEĞİ

Leonardo da Vinci, 

hamisi Ludovico Sforza için 

1495 ile 1498 yılları arasında yaptı 

"Son Akşam Yemeği" adlı freski. Milano, 

Santa Maria dele Grazie'deki keşişlerin yemekhanesinin 

kuzey duvarında konumlanmış olan eser, Batı 

tarihinde İncil'de geçen bir konunun 

en ünlü tasvirlerinden 

biridir.

Leonardo da Vinci, 1452-1519

Son akşam Yemeği, 

Yahuda tarafından Romalılar'a 

jurnallenmeden hemen önce, on iki havarisi 

ile Paskalya yemeğini kutlayan İsa'yı betimler. Hristiyan 

teolojisine göre bu olay, masadaki ekmek ve şarabın İsa'nın etine 

ve kanına dönüştüğü yemek olarak Komünyon'un ilk kutlamasını oluşturdu. 

Son Akşam Yemeği, 1495 - 1498

Tüm figürler, resmin 

önünde yemekhanede yemeklerini 

yiyen rahiplerle, kutsal olayı birbirinden ayıran bir 

çeşit engel vazifesi gören masanın bir tarafında düzenlenir. Soldan 

sağa havariler Bartholomew, Küçük James, Adrew, Peter, Yahuda ve John 

görünürler. İsa tam ortadadır. Devamında Thomas, Büyük James, 

Philip, Matthew, Thaddeus ve 

Simon gelir.

Rönesans'ın en ünlü 

İtalyan sanatçılarının biyografilerini 

yazan XVI. yy. yazarı Giorgio Vasari'ye göre, 

da Vinci'nin freski, İsa'nın, "İçinizden biri bana ihanet edecek." 

(Matthew 26:21), dediği anı yakalar. Havariler böylece O'nun sözlerine 

karşı, her biri farklı bir duyguyu - inkar, şüphe, kin, inançsızlık veya sevgi - yansıtan 

ifadeleriyle gösterilir. İncil'den konuyla ilgi diğer parça, İsa'nın, "Bana ihanet edenin eli masada 

benimle." dediği Luka 22:21'dir. Da Vinci'nin resminde, masada eli İsa'nın elinin yanında duran kişi Yahuda'dır.

Santa Maria dele Grazie, Milano

Duvar resmi, 

yapılmasından kısa süre 

sonra bozulmaya başlamıştır. Zahmetli 

bir hassasiyetle çalışan Leonardo da Vinci geleneksel 

fresk teknikleri kullanmamıştı çünkü ressamların büyük bir hızla 

çalışmaları gerekiyordu. Bunun yerine yüksek oranda kalıcı olmadığı bilinen 

yağ ve zamk bazlı boyaları denedi. Birkaç yıl içinde çatlaklar ve küf oluşmaya başlamıştı. 

 1652'de, duvarda İsa'nın ayaklarının göründüğü bölümü yok eden bir kapı yapıldı. Ayrıca II. Dünya Savaşı sırasında yemekhaneye oldukça zarar veren bir bomba isabet etti. 1978 yılında İtalyan 

hükumeti tarafından büyük bir  restorasyon hareketi başlatıldı. Restorasyon 

çalışmaları yaklaşık yirmi yıl sürdü ve 1999 yılında 

Santa Maria dele Grazie yeniden 

ziyarete açıldı. 

Son Akşam Yemeği ya da Son Yemek (İngilizce: The Last Supper, İtalyanca: Il Cenacolo or L'Ultima Cena)